დარეჯან ხარშილაძე

მაკო გოჩაშვილი

უკვე 40 წელია, რაც დარეჯან ხარშილაძის სახელი და გვარი რუსთაველის თეატრის მსახიობთა სიაში წერია. თეატრის მუზეუმში არსებულ მისი პირად საქმეში ვკითხულობთ: „დარეჯან ხარშილაძე მრავალმხრივი მსახიობია, მის მიერ განსახიერებული პერსონაჟები გონიერი და ძლიერი ადამიანები არიან, რომელთა ფხიზელი გონება ილუზიებს არ სცნობს (შ. შამანიძის „ერთხელ მხოლოდ, ისიც ძილში“). დარეჯან ხარშილაძე ცდილობს, ბოლომდე ჩაწვდეს სახეს, თავი აარიდოს გმირის ყალბ იდეალიზაციას, მაგრამ, ამავე დროს გამოავლინოს მისი ბუნების დადებითი ადამიანური მხარეები.“

თეატრალურ ინსტიტუტში დაწყებული სამსახიობო გზა მოზარდ მაყურებელთა სახელმწიფო ქართულ თეატრში განაგრძო, სადაც 1970-75 წლებში მოღვაწეობდა. „ანა ფრანკის დღიური“, „თეა და თემო“, „ქამუშაძის გაჭირვება“, „ორლეანელი ქალწული“, „მერი პოპინსი“, ეს იმ სპექტაკლების ჩამონათვალია, რომლებშიც რუსთაველის თეატრის მომავალი მსახიობი, დარეჯან ხარშილაძე, თავის პირველ ნაბიჯებს დგამდა.

აი, რას წერდნენ მის შესახებ ჯერ კიდევ 1979 წელს: „მსახიობის სასცენო ხელოვნებაში შეერწყა დახვეწილი პლასტიურობოთ და შემოქმედებითი ფანტაზიით, სასიამოვნო ვოკალური მონაცემით და მხატვრულ სახეზე მუშაობის საინტერესო ხედვით შესრულებული ყოფით-ფსიქოლოგიური, სახასიათო, ეპიზოდური როლები. დარეჯან ხარშილაძე ჩვენი თანამედროვე ცხოვრების იმ ახალგაზრდა მსახიობთ განეკუთვნება, რომელთა შემოქმედებითი ბუნების ახსნისას არ უნდა უგულებელყოთ ერუდიცია და სასცენო კულტურის თავისუფალი ფლობა.“ (თინა კვანტალიანი)

1975 წლიდან კი რუსთაველის თეატრში გადმოინაცვლა. მისი დებიუტი შედგა რობერტ სტურუას მიერ დადგმულ სპექტაკლში „დრაკონი“, სადაც ელზას როლი განასახიერა. ამას მოყვა უამრავი მნიშვენლოვანი თუ ეპიზოდური როლი სპექტაკლებში „ტარტიუფი“, „ერთხელ მხოლოდ, ისიც ძილში“, „მარიამ სტიუარტი“, „ქალი-გველი“, „კაცია-ადამიანი?!“, „ბიდერმანი და ცეცხლისწამკიდებელნი“, „მოხუცი ჯამაბზები“, „ასულნი“ და სხვ.

დარეჯან ხარშილაძემ მნიშვნელოვანი კვალი დატოვა ქართულ კინემატოგრაფშიც.

„ის ხომ ნამდვილად ნიჭიერია, ზედმიწევნით ხწორად ესმის თავისი პროფესია, თუ პროფესიული ვალი, როგორც გინდათ ისე დაარქვით, ამას გარდა დარეჯანი საუცხოო პარტნიორია, ძალიან ემოციურია, მის გვერდით შეუძლებელია, ყველაზე უბადრუკი სიტყვებიც კი უგულოდ ისროლო... შესანიშნავად გრძნობს პარტნიორს, ესმის მამაკაცის, მას აქვს საშიში ძალა მუშაობის დროს ყველაფერი ერთ მიზანს დაუმორჩილოს...“  (გია ძნელაძე)

Read More →

ბაჩო ჩაჩიბაია

გადამწყვეტი ნაბიჯები...

ალბათ ყველა ადამიანის ცხოვრებაში დგება მომენტი, როდესაც განგება ისეთ სიტუაციაში გაგდებს, რომ გგონია ყველა გზა მოჭრილი გაქვს, არჩევანი ლამის დაუფიქრებლად უნდა გააკეთო და რადგან ფიქრობ, რომ უკან დასახევი საცალფეხო ბილიკიც აღარ არსებობს, უბრალოდ წინ უნდა იარო...და როცა ამის დრო მოდის, ყველა ფიქრდება რა იქნებოდა ცხოვრება ამ მყისიერი არჩევნის გარეშე?!.გაკვეთილიდან გამოქცეულმა სწორედ რომ ალალბედზე გააკეთა არჩევანი და დერეფნის ბოლოს მყოფი კარი უბრალოდ შეაღო... არც მეტი, არც ნაკლები პირდაპირ სცენაზე აღმოჩნდა და ამგვარ „გამოუვალ მდგომარეობაში“ მყოფმა საჯაროდ, პირველად წაიკითხა ლექსი. „მაშინ მნიშვნელოვანი მხოლოდ ის იყო, რომ იქ ყოფნა გაკვეთილებიდან „მიხსნიდა“.ამიტომ, ძალიან ხელოვნურად გაიჟღერებს თუ ვიტყვი რომ მაშინვე იგრძნო, რომ სცენაზე დგომა მისი მოწოდება იყო,მაგრამ ამას მოყვა 9 აპირილისადმი მიძღვნილი საღამო, შემდეგ ე.წ. პიონერთა სასახლე და პირველი სპექტაკლი „ძია ელიოზი“. აი უკვე საშუალო სკოლის დამთავრებისას კი დარწმუნებული იყო, რომ ნამდვილად მსახიობობა სურდა.

განაჩენი...

„მე რომ წელს ჯგუფი ამყავდეს, თქვენ არ მიგიღებდით“... საბოლოო განაჩენივით მოისმინა ეს სიტყვები გამოცდებამდე სამი თვით ადრე ერთ-ერთი რეჟისორისგან. არადა დრო ცოტა რჩებოდა, ამიტომ პირველ იმედგაცრუებას არ შეეგუა და დარჩენილი დრო სპექტაკლების ნახვას, კითხვას, სწავლას დაუთმო.1999 წელს კი გ.შალუტაშვილისა და ა.მახარობლიშვილის ჯგუფში ყველაზე მაღალი ქულით ჩაირიცხა.

გზა საოცნებო თეატრამდე...

„რუსთაველის თეატრი... ეს ისეთი საფეხურია, ის ისეთი მაღალია... ვერასოდეს ვიფიქრებდი რომ აქ აღმოვჩნდებოდი, ამაზე არც კი მიოცნებია.“2003 წელს სადიპლომო ნამუშევარ „მონადირე-ში“ (ალექსანდრე ვამპილოვის „იხვებზე ნადირობის“ მიხედვით.) მთავარი როლი განასახიერა, სტუდენტური სპექტაკლი რობერტ სტურუამ ნახა და რამდენიმე დღეში ზარიც გაისმა... „გამარჯობა ბაჩო, რუსთაველის თეატრიდან გირეკავთ, იქნებ ხვალ მოხვიდეთ და ხელშეკრულებას მოაწეროთ ხელი...“ ასე გახდა ბაჩო ჩაჩიბაია რუსთაველი თეატრის დასის წევრი.თვალს თუ გადავავლებთ მის მიერ დღემდე განსახიერებულ როლებს დავინახავთ, რომ ჯერ კიდევ კარიერის დასაწყისიდან მას სხვადასხვა რეჟისორებთან მოუწია მუშაობა,  ეს კი თავისთავად გამორიცხავს გარკვეულ ჩარჩოებში მოქცევას, ასეც რომ არ იყოს მის ნამუშევარს ყოველთვის ეტყობა, ის მაძიებელი მსახიობია. ხელოვანის ცხოვრების აქტიურ და უწყვეტ ნაკადში კი ერთ ადგილას გაჩერება არ შეიძლება, ამიტომ თვისება რომლითაც ის ცდილობს სხვადასხვა ფორმის მოსინჯვას და ტრანსფორმაციას სრულიად მისაღებია. შეგვიძლია დავასკვნათ, რომ მისი როგორც მსახიობის რესურსი კიდევ უფრო დიდი პერსპექტივისა და წარმატების საწინდარია.

                                                                                                                                                                                                                                                            თამთა ბეჟაშვილი

Read More →

ნანა ფაჩუაშვილი

მაკო გოჩაშვილი

„მე უფრო მჭირდება თეატრი, ვიდრე თეატრს მე“, ეს სიტყვები ნანა ფაჩუაშვილს ეკუთვნის, მსახიობს, რომელმაც უდიდესი წვლილი შეიტანა რუსთაველის ისტორიის შექმნაში.  

ნანა ფაჩუაშვილმა თეატრალურ უნივერსიტეტში სწავლის პერიოდში დოდო ალექსიძის სკოლა გაირა, რის შესახებაც ამბობდა: „დოდო ალექსიძის ამაგის დავიწყება იგივე იქნებოდა, რაც სცენაზე გამოსული აქტიორისათვის როლის შეხსენება.“

რუსთაველის თეატრში მოღვაწეობის პირველივე წელს  ხუთი სცენური სახე შექმნა, რომელთაგან აღნიშვნის ღირსია ევას როლი ბადრი კობახიძის მიერ დადგმულ სპექტაკლში „ღვთაებრივი კომედია“

„როდესაც მეკითხებიან, თქვენი საყვარელი როლი რომელიაო? დაუფიქრებლად ვპასუხობ, --- ევა, სპექტაკლში „ღვთაებრივი კომედია“. ეს გახდათ ჩემი სავიზიტო ბარათი. დებიუტი, რომელმაც უკვე დაუბრკოლებლად გამიხსნა გზა რუსთაველის თეატრში. მე ევა ვიყავი... დებიუტი წარმატებული აღმოჩნდა და ჩემთვის რუსთაველის თეატრში მწვანე შუქი აინთო!“

რუსთაველის თეატრის მუზეუმში დაცულ მის პირად საქმეში ვკითხულობთ: „მან კარგად იცის ის გამომსახველობითი საშუალებები, რომლებიცაა მის განკარგულებაში, მის ხელთ. თავისი სხეულის, ხმის, სახის მეტყველების თავისებურებებს ფლობს და შედეგად ზუსტად შერჩეულ მოძრაობებსა და მოქმედებებს მიმართავს. დამორჩილებული აქვს ემოცია და მას გარემოების საჭიროებას უქვემდებარებს, თუმცა ეს სულ არ ნიშნავს იმას, რომ მისი როლები განიცდის სიწრფელის ნაკლებობას. ამის საწინააღმდეგოდ მეტყველებს მომღერალი ქალის სახე (ი. სამსონაძის „აღდგომა გაუქმებულ სასაფლაოზე“), სადაც მსახიობმა უაღლრესად ფაქიზი, სათუთი არსება წარმოგვიდგინა, თანაც თავისი პროფესიული თვისებების წყალობით თავი დააღწია სიყალბეს და შეეცადა, გულწრფელობა შეენარჩუნებინა.“

ნანა ფაჩუაშილი იმ მსახიობთა რიცხვს მიეკუთვნება, რომლებსაც უმუშავიათ ისეთ დიდ რეჟისორებთან, როგორებიც არიან რობერტ სტურუა, მიხეილ თუმანიშვილი, თემურ ჩხეიძე და სხვ. გარდა თეატრისა, დიდ წარმატებას მიაღწია ასევე კინოში, რადიოსა და ტელევიზიაში. არის უამრავი ჯოლდოსა და პრემიის მფლობელი.

მის შესახებ ყვებიან:

„ნანა ყოველთვის იქ იყო, იმ რეჟისორთან, რომლისთვისაც საჭირო იყო, აუცილებელი. იმ დროს ალბათ სხვაც ითამაშებდა „რიჩარდში“, მაგრამ ნანა ერთადერთი, ზუსტად ისეთი იყო, რაც სტურუას სურდა... ეს არის ცოდნაც, ბედნიერებაც და ბედიც, რომ შენი თავი წარმოაჩინო...“

რეზო ჩხაიძე

 „რეპეტიციაზე მისი მოსვლა ყოველთვის ნაწარმოების ავტორის ატმოსფეროს ბადებდა. იგი ამ ატმოსფეროში ცხოვრობდა, ამით სუნთქავდა და სცენაზე ბოლომდე მოჰქონდა.“

გიზო ჟორდანია

„ყველაზე მეტად მასში თეატრის არანორმალური, ფანატიკური სიყვარული მხიბლავს...

ნანა ძალიან დიდი პროფესიონალია,იმდენად დიდი, რომ შეიძლება გული გაგიწვრილოს კიდეც... სულ მუშაობს, მუშაობს... მეც ვმუშაობ, მაგრამ რაღაც ზღვარამდე... მაგრამ ეს იმიტომ, რომ ჩემსავით თეატრის ნამდვილი ფანატიკოსია.“

რობერტ სტურუა

„მე და ნანამ ერთმანეთის ფასი ვიცოდით და კიდევ ის ვიცოდი, რომ, რასაც ნანასთან გავაკეთებდი, სხვასთან ვერ მოვახერხებდი, სხვასთან უბრალოდ სხვანაირად იქნებოდა ყველაფერი... ნანა ყველგან განსხვავებული იყო... როგორ მენატრება მასთან მუშაობა...“

თემურ ჩხეიძე

Read More →

Robert Sturua

Nothing has depreciated in my whole life. Perhaps some forms have changed within the bounds but I have retained all I believed. I am the same person as I was. I can’t be changed much, I mean making performances. I still try to maintain everything that is fascinating in theatre and anything that is done there to be unusual for the audience, it is simply necessary. We go to theatre to see something new. For example, when we go to exhibition and we find out familiar paintings, we are excited when we can identify the authors - this is Matisse, or Gudiashvili. However, this does not work the same way in the theatre. As soon as people recognize an actor in performance, theatre loses its charm and magic. People often recognize “it’s Sturua’s performances” and I feel discontent about it… I want them to say, “oh, this performance does not look like Sturua’s work”.

I can stage thousands of performances like “Maria Callas” and I am sure that I am the most realistic director in Georgia. Although “Maria Callas” is not staged as primitive critics perceive it; there is a magic, which goes beyond realistic boundaries. However, they do not notice it, Fortunately or unfortunately.

Now, we are working on Polikarpe Kakakbadzes plays. We are not sure yet whether we will show it to our audience or not, because it appeared to be quite challenging and hard to stage and to play. Well, we will try… Instead of revolution, I brought a “transfiguration” concept in the play. Revolution is already outdated and reaction to this word is always specific – this word is linked to soviet plays.

Commissioner… as you know, there were many female heroes who took part in revolution. They were pretty scary types. Soviet drama addressed this issue pretty well. As for transfiguration, it cannot be passive – once, our Savior went up the hill. He changed… No one knows what happened there. But his apostles realized that he was not a human any more. Son of a man, at the same time was the Son of God. The nation is better to change for the better, for this, the nation must not be transfigured. They tried to change us during nine years, but fortunately we have not changed. Though, debris of that distorting mirror, still are around us. I mean Andersen’s gnomes mirror, which was broken and debris hit people’s hurts and heads, and that people become wicked.  That’s why it’s better to preserve the nation's core beliefs and traditions that they during several thousands.

  

Read More →

კარლო საკანდელიძე

კარლო საკანდელიძე 1928 წელს, ვანის რაიონის სოფელ ბზვანში დაიბადა. კარგი ბავშვობა არ ჰქონია - სამი წლის ასაკში დედა გარდაეცვალა, მესამე კლასამდე ბზვანში  იზრდებოდა, მამა და მეზობლები უვლიდნენ. შემდეგ კი, უფროს დებთან ერთად თბილისში გადავიდა საცხოვრებლად.

ქორეოგრაფიულ სტუდიაში ქართულ ცეკვებს სწავლობდა, სკოლის პედაგოგები ქიმიკოსობას ურჩევდნენ, თუმცა არც ცეკვა აურჩევია და არც ქიმიკოსობა - 1945 წელს, მამის წინააღმდეგობის მიუხედავად, კარლო საკანდელიძე თეატრალური ინსტიტუტის სტუდენტი გახდა. სტუდენტობის პერიოდში ვახტანგ ჭაბუკიანმა ოპერისა და ბალეტის თეატრში მიიწვია. ბატონი კარლო კორდებალეტში ცეკვავდა, რამდენიმე მთავარი პარტიაც მოამზადა, მაგრამ ბალეტსა და დრამას შორის არჩევანი მაინც მეორეზე შეაჩერა.

 1949 წელს აკაკი ხორავამ იგი დოდო აბაშიძესთან ერთად რუსთაველის თეატრში წაიყვანა. ეს ის პერიოდია, როცა რუსთაველის თატრი დაიწვა და თეატრის კოლექტივი კონსერვატორიაში მუშაობდა. ბატონ კარლოს მეგობრები ხუმრობით „დამწვარი თეატრის დამწვარ მსახიობსაც“ ეძახდნენ. რამდენიმე წელიწადში იგი ჯარში გაიწვიეს. სამი წლის შემდეგ კი, ისევ დაუბრუნდა თეატრს. კარლო საკანდელიძე რუსთაველის თეატრის ის ერთადერთი მსახიობი გახლდათ, რომელმაც მთელი შემოქმედებითი ცხოვრება ერთი თეატრის სცენაზე გაატარა.  

კარლო საკანდელიძის შემოქმედება მჭიდროდაა დაკავშირებული მიხეილ თუმანიშვილის სახელთან. ამ რეჟისორის სპექტაკლებიდან მსახიობისთვის ერთ-ერთი ყველაზე წარმატებული „ჭინჭრაქა“ აღმოჩნდა, რომელიც 1963 წელს დაიდგა. დედინაცვლის მიერ დაჩაგრული და სახლიდან გამოგდებული ჭინჭრაქას როლი კარლო საკანდელიძემ არაჩვეულებრივად ითამაშა. ეს იყო პირველი როლი, რომელიც მსახიობმა, ისევე როგორც წარმოდგენის ხვა მონაწილეებმა, თითქმის მთლიანად იმპროვიზაციის საშუალებით დაამუშავა. სპექტაკლი დიდი პოპულარობით სარგებლობდა და მაყურებელიც არ აკლდა.  

კარლო საკანდელიძემ არაერთი დასამახსოვრებელი სახე შექმნა სცენაზე: დიმიტრი ულიანოვი („ოჯახი“), გედეონი („ახალგაზრდა მასწავლებელი“), გოგია („ამბავი სიყვარულისა“), გიო („ტარიელ გოლუა“), გურამ შელია („ეზოშოი ავი ძაღლია“),  კუკურია („საქმიანი კაცი“), ოსიკო ხარებაძე („შემოდგომის აზნაურები“), ქუჩარა („ყვარყვარე თუთაბერი“),  გოგია (ლოსვეს ამბავი“), ტოშეკი („როცა ასეთი სიყვარულია“), ჭინჭრაქა („ჭინჭნრაქა“), ბუთხუზა („ძველი ყომარბაზები“), არისტო ქვაშავაძე („სამანიშვილის დედინაცვალი“),გლეხი და ქმარი („კავკასიური ცარცის წრე“), კეტსბი („რიჩარდ III“), სკრუჯი („შობის ღამის სიზმარი“) და სხვები.

რაც შეეხება კინოს, მისი დებიუტი 1955 წელს, ახალგაზრდა რეჟისორების, თენგიზ აბულაძისა და რეზო ჩხეიძის „მაგდანას ლურჯაში“ შედგა. ამ ფილმმა, სხვა პრიზებთან ერთად, კანის კინოფესტივალზე ოქროს პალმის რტო მიიღო. მსახიობისთვის ეს ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი როლი იყო და  ხშირად აღნიშნავდა კიდეც, რომ მენახშირე ვანოს მისი გონებიდან ვერავინ წაშლიდა.  შემდეგ  იყო „დათა თუთაშხია“, სადაც მან არაჩვეულებრივად განასახიერა ნიკანდრო ქირია. არ შეიძლება არ აღვნიშნოთ მისი სხვა  კინოროლებიც ფილმებში:  „ღვინის ქურდები“, „დათა თუთაშხია“, „მალე გაზაფხული მოვა“, „არ დაიდარდო“ და სხვა.  

კარლო საკანდელიძემ რუსთაველის თეატრის სცენაზე 61 წელი გაატარა. მას შესრულებული აქვს 80-მდე როლი თეატრში და 50-მდე როლი კინოში. 1958-59 წლების სეზონში, ბატონ კარლოს მამაკაცის როლის საუკეთესო შესრულებისთვის კულტურის სამინისტროს პრემია  მიენიჭა ყურჭატას (პილატე თიკანაძის) როლის შესრულებისთვის (ვ. ჯანდელაკის „ქართლის ჩირაღდნებში“).  გარდა ამისა, გახლდათ საქართველოს სახალხო არტისტი, მიღებული აქვს საქართველოს ღირსების ორდენი.

კარლო საკანდელიძე 2010 წელს,  82 წლის ასაკში, ხანგრძლივი ავადმყოფობის შედეგად გარდაიცვალა. 

გვანცა დელიბაშვილი

Read More →

მარია კალასი გაკვეთილს ატარებს

მაკო გოჩაშვილი

„სტურუა დაბერდა.

სტურუას შემოქმედებით კრიზისი აქვს.

სტურუას მსახიობი არ უყვარს.

სტურუა დაბრუნდა. მაგრამ ახალს, განსაკუთრებულს ვეღარაფერს შექმნის.

არ მეცოდებიან ადამიანები, რომლებიც ამას ამბობენ. არ მეცოდებიან, რადგან აქვთ ბრწყინვალე შანსი, წავიდნენ ყოფილი აბრეშუმის ფაბრიკის ტერიტორიაზე ახლად გახსნილ თეატრ-ფაბრიკაში და დარწმუნდნენ, რომ:

სტურუა ყველაზე ახალგაზრდა რეჟისორია საქართველოში.

სტურუამ თავისი შემოქმედების ახალი ეტაპი დაიწყო.

სტურუას ძალიან უყვარს მსახიობი.

სტურუამ შექმნა მორიგი შედევრი, რომელიც თამამად დაუდგება გვერდით „კავკასიურს“, „რიჩარდს“, „ყვარყვარეს“...

აი, რას წერს 2013 წლის ივნისში გამოქვეყნებულ სტატიაში იოსებ ჭუმბურიძე. ალბათ ყველა ის ადამიანი, ვინც ეს სტატია წაიკითხა, მეორე დღესვე მოკალათდა თეატრი-ფაბრიკის დარბაზში და ერთი თუ ორი საათით მარია კალასის ცხოვრებით იცხოვრა. არ ვაჭარბებ.. ლელა ალიბეგაშვილის მარია კალასი უზომოდ გააზრებული და გათავისებული პერსონაჟია. რაც არ უნდა გასაკვირი იყოს, ასეთი რამ თანამედროვე ქართული თეატრის ცხოვრებაში უკვე იშვიათობაა. „მარია კალასი-გაკვეთილი“ ეს ის სპექტაკლია, რომელიც მაყურებელს მონუსხულსა და აღფრთოვანებულს ტოვებს, აყვარებს თეატრს, მსახიობსა და ხელოვნებას.

ლელა ალიბეგაშვილის მარია კალასი გაკვეთილს ატარებს კონსერვატორიაში. გაკვეთილის ფონზე მაყურებლის თვალწინ მის მიერ განვლილი ცხოვრება იხატება, თავისი ტრაგიზმითა თუ სიხარულით სავსე. მართლაც ასეა, ლელა ალიბეგაშვილის მარია კალასი  „ხან გაგაცინებს, ხან აგატირებს, ხან დაგამშვიდებს, ხან აგაღელვებს...“ ძლიერი, მკაცრი, ქედმაღალი, ცინიკოსი, თუმცა ამავდროულად გულჩვილი მარია კალასი მის წინ წარმსდგარ კონსერვატორიის სტუდენტებს ასწავლის, თუ რას ნიშნავს იყო მომღერალი. ლელა ახალაია, ქეთი სვანიძე და არჩილ გოგიტიძე ერთმანეთისგან სრულიად განსხვავებულ სტუდენთა სახეებს გვიხატავენ.

მაკა ვასაძის მიერ „თეატრსა და ცხოვრებაში“ გამოქვეყნებულ სტატიაში ვკითხულობთ: „სპექტაკლის ბოლოს მაყურებელს თვალზე ცრემლი ედგა. ეს იყო წარმოდგენა, სადაც სცენასა და დარბაზს შორის დისტანცია წაიშალა ანუ მაყურებელიც ისევე ჩაერთო ქმედებაში, როგორც შემოქმედებითი ჯგუფი. ეს კი ნამდვილად შეიძლება ჩაითვალოს სპექტაკლის გამარჯვებად.“

თვითონ ლელა ალიბეგაშილს უთქვამს: „რობერტ სტურუასთან მუშაობა მსოფლიოს ნებისმიერი უბრწყინვალესი მსახიობისთვის ზეიმია. ჩვენ კი განებივრებულები ვართ მასთან მუშაობით. მარია კალასი, მოგეხსენებათ, ეს არის უდიდესი შემოქმედი და მასზე სპექტაკლს დგამს ასეთივე დონის უდიდესი რეჟისორი, რობერტ სტურუა... წარმოიდგინეთ, როგორი ზეიმი იქნებოდა ეს რეპეტიციები.“

რეჟისორმა სპექტაკლს საფუძვლად დაუდო ტერენს მაკნელის პიესა „მასტერ კლასი“. წარმოდგენა მუსიკალურად გააფორმა ვერდის, პუჩინის, ბეთჰოვენისა და გია ყანჩელის მუსიკით. სპექტაკლში მონაწილეობის საშუალება მართლაც ღირსეულ მსახიობებს მისცა, რომლებიც არაჩვეულებრივად ასრულებენ საკუთარ როლს. ზემოთაღნიშნული მსახიობების გარდა, სპექტაკლში მონაწილეობენ დავით დარჩია და დავით უფლისაშვილი.

„მარია კალასის მასტერკლასის ჩვენებით, სიმბოლურად გაკვეთილი რომ ჰქვია, რობერტ სტურუამ საკუთარ თავს საჩუქარი გაუკეთა და „უნებურად“ ყველა მისი ახლობელი, მეგობარი, სისხლითა თუ სულით ნათესავი დაგვასაჩუქრა. რობერტმა კალასის ნიჭის ბრწყინვალების გამონათებას პირადი ბიოგრაფიის „ნამსხვრევები“ ჩააქსოვა და მართლაც დაგვმოძღვრა ყველანი - ნიჭი ღვთის ხელდასხმული საოცრებაა, ნიჭი თავისთავად ხელთუქმნელი ძეგლია, რომლის ხელყოფა შეუძლებელია! ნიჭს მხოლოდ უნდა თაყვანი სცე! ნიჭი პიროვნების დიადემაა, ნიჭი გამორჩეულობის ნიშანია, ნიჭი თავისუფლებაა! მარია კალასი ღმერთის რჩეული გახლდათ. რობერტ სტურუამ და ლელა ალიბეგაშვილმა ნიჭიერებას დაუდგეს ძეგლი!" (ნათელა არველაძე, 2013 წლის ივნისი, გაზეთი  „რეზონანსი“)

18 და 19 აპრილს ამ სპექტაკლის პრემიერა რუსთაველის თეატრში შედგება და  ჩვენ, მაყურებელი, კიდევ ერთხელ ვიქნებით ამ დიდი საპრემიორო ზეიმის თანამონაწილენი. მაშ ასე, შევხვდებით რუსთაველის თეატრის დიდ სცენაზე!

Read More →

Mikheil Tumanishvili

“Movement is life… theatre is movement” - the author of these words would turn 94 this year. On the 6^th of February, Georgian director, public artist of the USSR, Georgia’s honorary citizen Mikheil Tumanishvili was born.

After returning from the Second World War in 1944, Mikheil Tumanishvili started his studies at the faculty of directing of Shota Rustaveli Theatre and Film Georgia State University. After graduation, he was invited as a director to the Rustaveli Theatre in 1949. During 1968-71 Mikheil Tumanishvili was a main director at Rustaveli Professional State Drama Theatre. This period marked a milestone in his career, which he pursued along with other peers of “Shvidkaca” (group of seven people).

At all times, there are people whose work greatly impact on the fields of art in which they contribute with their creativity; on the other hand, it influences on the cultural development of the country. Mikheil Tumanishvili was that type of person. His work was characterized by original interpretation, distinct shapes of details, virtual treatment of scenic details and nuances. Theatre was everything for him. He lived with the idea of it. When looking at his diaries and notes, it becomes clear how deeply he loved his job.

“Miracle  -  it is an event, which exists out of boundaries. Theatre - is it not a miracle, when there are different lives, suffers, joy, people and characters born on the stage?! Theatre- it is a miracle”. (M. Tumanishvili diaries, 1976).

In 1990 he was awarded with “Marjanishvili Prize” for the book named “Before Rehearsal Begins” and in 1996 he was granted a "Medal of Honor".

In the same year, on the 11^th of May Mikheil Tumanishvili died…

                                                                 

Read More →

„თუ მსახიობი ხარ, გადარჩები“ - რამაზ ჩხიკვაძე

საქართველოს სახალხო არტისტს, რამაზ ჩხიკვაძეს დღეს 87 წელი შეუსრულდებოდა.

იგი 1928 წლის 28 თებერვალს, თბილისსში დაიბადა. 1951 წელს, თეატრალური ინსტიტუტის სამსახიობო ფაკულტეტის დამთავრების შემდეგ, რუსთაველის თეატრის დასს შეუერთდა. ამ  პერიოდში მიხეილ თუმანიშვილი და უნიჭიერეს მსახიობთა თაობა მუშაობდა ფუჩიკის პიესაზე „ადამიანებო იყავით ფხიზლად!“  რამაზ ჩხიკვაძემ პირველი როლი სწორედ ამ სპექტაკლში მიიღო, სადაც იგი ზდენეკს ასახიერებდა. თეატრალურ ინსტიტუტში შესრულებული როლებით მას უკვე კარგად იცნობდნენ და აღიარებდნენ, თუმცა ნამდვილი, დიდი შემოქმედება სწორედ რუსთაველის თეატრის სცენაზე  დაიწყო. მუშაობა მოუწია დიდ რეჟისორებთან  - მიხეილ თუმანიშვილთან და რობერტ სტურუასთან. 

რამაზ ჩხიკვაძემ 50-ზე მეტი როლი განასახიერა ქართულ თუ უცხოურ რეპერტუარში: ლეონარდო (ჯ. ფლეტჩერის „ესპანელი მღვდელი“), ეტრი პეტრიუსი („როცა ასეთი სიყვარულია“), ყვარყვარე (პ.კაკაბაძის „ყვარყვარე“), აზდაკი (ბ.ბრეხტის „კავკასიური ცარცის წრე“), ქოსა მრჩეველი (გ.ნახუცრიშვილის „ჭინჭრაქა“) და სხვა (მისი მასწავლებელი, მიხეილ თუმანიშვილი მიიჩნევდა, რომ ქოსა მრჩევლის როლი მსახიობის შემოქმედებითი გზის ახალი ეტაპის დასაწყისი იყო: „ მას შემდეგ იგი უჩემოდ გაუყვა თავის გზას. ჩვენ გავიყარეთ, მისი სვლა დიდებისკენ დაიწყო...“ - ამბობდა ბატონი მიშა). რ.ჩხიკვაძის  მიერ მაღალი ოსტატობით შესრულებული როლებიდან განსაკუთრებით აღსანიშნავია რჩარდი (შექპირის „რიჩარდ III“)  და ლირი („მეფე ლირი“). 

რამაზ ჩხიკვაძის შესაძლებლობებსა და ნიჭიერებაზე საუბარი დაუსრულებლად შეიძლება. ამ ადამიანში თავმოყრილი იყო მუსიკალურობა, პლასტიურობა, აზროვნება... მას ერთდროულად შეეძლო, შეექმნა როგორც დრამატული, ისე კომედიური და სახასიათო სახეები.

 „ხომ სულ ხუმრობდა და იცინოდა, მაგრამ მარტო რომ დარჩებოდა სევდა ერეოდა. რამდენჯერმე მოვკარი თვალი ძალიან დარდიანს“- იხსენებს ლიკა ჭავჭავაძე. თუმცა, რამაზ ჩხიკვაძეს ვერავინ ნახავდა მოწყენილს - სცენაზეც ლაღი იყო და კულისებშიც. ხუმრობით ამბობდა - „თუ მსახიობი ხარ - გადარჩები!“

თავისი სამსახიობო კარიერის განმავლობაში აქტიურად მონაწილეობდა კინოსტუდია „ქართული ფილმის“ კინოგადაღებებში და ტელესტუდიის კინო და თეატრალურ დადგმებში. მიღებული ჰქონდა ყველა ის პრემია და ჯილდო, რითაც მსახიობს შეუძლია იამაყოს.

რამაზ ჩხიკვაძე 2011 წლის 17 ოქტომბერს, 83 წლის ასაკში, მძიმე ავადმყოფობის შემდეგ  გარდაიცვალა. დაკრძალულია დიდუბის მწერალთა და საზოგადო მოღვაწეთა პანთეონში მეუღლის, ნატაშა ჩხიკვაძის გვერდით. 

მასზე წერდნენ:

 „ამ მსახიობს ახასიათებს უდიდესი ძალა, რომლის წყალობითაც იქმნება შთაბეჭდილება, რომ სცენა მხოლოდ მას ეკუთვნის".

The Guardian

„თეატრის ვარსკვლავი რამაზ ჩხიკვაძე, შესაძლოა, მსოფლიოს ერთ-ერთი უდიდესი მსახიობია”.  

The Telegraph

 „მე ისევე მიჭირს ჩხიკვაძის მსახიობური მანერის აღწერა, როგორც სცენური ქცევა ლოურენს ოლივიესი, რომელსაც, ჩემი აზრით, ბევრი რამ ჰქონდა საერთო ქართველ მსახიობთან”. 

მაიკლ კოვენი -  Financial Times 

Read More →

თორმეტი განრისხებული მამაკაცის საიდუმლო სერობა

მაკო გოჩაშვილი

1957 წელს ცნობილმა ამერიკელმა რეჟისორმა, სიდნეი ლუმეტმა, რეჯინალდ როუზის ტელეპიესის მიხედვით ფილმი „თორმეტი განრისხებული მამაკაცი“ გადაიღო. 2006 წელს რობერტ სტურუასა და რევაზ ჩხაიძის მიერ დადგმული ამავე სახელწოდების სპექტაკლი სწორედ ამ ფილმის თეატრალური რიმეიკია.

დეტექტიური სიუჟეტის მქონე ერთმოქმედებიანი სპექტაკლის მთავარი მამოძრავებელი ძალა თორმეტი ნაფიც მსაჯულის სიტყვიერი ორთაბრძოლაა. მკვლელობაში ეჭვმიტანილ მოზარდს დღეს განაჩენი უნდა გამოუტანონ. საინტერესოა, თორმეტი მსაჯულის აზრი ერთმანეთს დაემთხვევა თუ არა?!  სიმართლის დადგენისა და განაჩენის გამოტანის პროცესი მაყურებლის ნაწილისთვის შეიძლება უსასრულოდ გრძელიც კი იყოს. სპექტაკლის შემქმნელებს ამის გასამართლებელი მიზეზი აქვთ. სცენაზე თორმეტი მსაჯულია, თორმეტი განსხვავებული ხასიათისა და აზრის მქონე პიროვნება. ზოგიერთი მათგანი ნერვიული, ემოციური, სასტიკი, დაუნდობელი, ზედაპირული, ექსცენტრულია, ზოგიც - ემოციური, შეშინებული, შეშფოთებული, დაძაბული და დაბნეული.

თორმეტ შავ სკამზე მოთავსებული მსაჯულები იკვლევენ, იძიებენ, კამათობენ, ჩხუბობენ, თამაშობენ, გვაცინებენ, გვატირებენ, გვაფიქრებენ და ჩვენც იმ თამაშში გვრთავენ, რასაც ჭეშმარიტების ძიება ჰქვია. ბუნებრივია, რომ სპექტაკლში დაძაბული დიალოგები ჭარბობს, აქ ხომ ადამიანის ბედი წყდება და მას, ისევ და ისევ, ადამიანები წყვეტენ. თორმეტი მსაჯულიდან თერთმეტი უკვე მზადაა სასტიკი განაჩენის გამოსატანად. მხოლოდ ერთი მათგანი აიძლებს დანარჩენებს, რომ კიდევ ერთხელ დაფიქრდნენ და დაასაბუთონ თავიანთი არგუმენტები. იქნებ სიტყვა „დამნაშავეა“ „უდანაშაულოა“-თი შეცვალონ. სიტყვით, რომელიც თორმეტივე მათგანმა უნდა თქვას ეჭვმიტანილის სიცოცხლის გადასარჩენად.

რეჯინალდ როუზის ეს არაჩვეულებრივი პიესა 50-60-იან წლებშივე მოექცა ყურადღების ცენტრში. პიესამ არც  ოცდამეერთე საუკუნის თანამედროვე სამყაროში დაკარგა აქტუალობა. სპექტაკლის რეჟისორებმა, რობერტ სტურუამ და რევაზ ჩხაიძემ ის ქართულ რეალობას მოარგეს და  მაყურებელს საკმაოდ საინტერესო სცენებით აგებული სანახაობა შესთავაზეს. ამაში, რა თქმა უნდა, ძალიან დიდი წვლილი შეიტანა მხატვარმა თემურ ნინუამ. შეუძლებელია მაყურებლის  ყურადღების  მიღმა დარჩეს კედელი, სადაც გამოსახულია საიდუმლო სერობა, ოღონდ მოციქულების გარეშე.

Read More →

მტრის ნიღაბი

მაკო გოჩაშვილი

სპექტაკლი არ გამოირჩევა დეკორაციათა მრავალფეროვნებით. დარბაზში მიმოფანტულია ფერადი სკამები – წითელი, ყვითელი, ვარდისფერი, თეთრი, ლურჯი. ერთადერთი საგანი, რაც მაყურებლის ყურადღებას იქცევს, ეს არის კიბე. საინტერესოა, რატომ მაინცდამაინც კიბე, რომლის ერთი ბოლოც სივრცეში წყდება და ისევ ქვემოთ, დედამიწაზე, გვაბრუნებს.

მსახიობები, რომლებმაც სპექტაკლი უნდა წარმოგვიდგინონ, სკამებზე დგებიან და ერთმანეთს წიგნებს უმიზნებენ. წიგნი, ამ შემთხვევაში, იარაღის როლს თამაშობს. დარბაზში მსხდომი მაყურებელი აქედანვე ემზადება დაძაბული მოქმედების საყურებლად. მალევე ვხვდებით, რომ ყველანი აეროპორტში ვართ. რეისი ჯერ მხოლოდ ერთი საათით, შემდეგ კი განუსაზღვრელი ვადით გადაიდო. ჩვენს გმირებს ლოდინი მოუწევთ. ისინი სხდებიან ფერად სკამებზე, წიგნს შლიან, კითხულობენ, თვალს ადევნებენ თითოეულ ხაზს, შემდეგ ხურავენ და ერთმანეთისკენ ტრიალდებიან. რატომ აკეთებენ ერთნაირ მოქმედებებს?! ისინი ხომ სხვადასხვა ადამიანები არიან, განსხვავებული სხეულით და ალბათ განსხვავებული სულითაც. აი, სპექტაკლის მთავარი პრობლემა!

ერთ-ერთი პერსონაჟი, რომელიც მის მიერ ჩადენილი მკველობების შესახებ გვესაუბრება, მომენტებში ზედმეტად კომიკურია. ხან იატაკზე კაკუნით ეძახის გარდაცვლილ მშობლებს, ხან ანკესით ხელში ზის სცენაზე და “თევზაობს”, ხან ცეკვა-ცეკვით შემოაქვს სასმელი და ხანაც, ქვაბითა და ჯამით ხელში, გვიყვება, თუ როგორ ამზადებდა საჭმელს კატებისთვის. მოგვიანებით კი, თვითონაც გაუსინჯა გემო და არამარტო ქვაბიდან, არამედ იატაკიდანაც დაიწყო “მისით ტკბობა”. მეორე პერსონაჟიც არ აღმოჩნდება გულგრილი მისი მონაყოლის მიმართ. თვითონაც გაუსინჯავს გემოს კატების საჭმელს და თითქოს ამ წუთიდან ცხადად გახდება იმ ამბის მონაწილე, რაც უნდა გვიამბონ ჩვენ წინ მდგომმა მსახიობებმა.

არსებული კომიკურობა თანდათან ტრაგიზმში გადადის.

სასაფლაო.. გოგონა ყვავილებით ხელში.. დემონური ძალით შეპყრობილი მამაკაცი.. სარდაფი.. სასიყვარულო აქტი.. გასული ათი წელი.. მუდმივი ძებნა რამდენიმეწუთიანი ნაცნობისა.. ათასი იმედგაცრუება.. ბოლოს კი 24 მარტი.. წითელი პარასკევი.. ცოლის მკვლელობა და ამ ისტორიის ფურცელზე გადატანა.. ეს არის იმ მოქმედებათა თანმიმდევრობა, რამაც მსახიობებიცა და მაყურებელიც მიიყვანა ტრაგიკულ წერტილამდე, როდესაც დაიწყო გაორება “ჩვენი პერსონაჟებისა”, მუდმივი მალვა მწარე რეალობისა, რასაც არც სასმელი აქრობს, არც ფარდის უკან დგომა და არც კიბეზე ასვლა-ჩამოსვლა. სპექტაკლის გმირები მუდმივად მიწაში იქექებიან. სწორედ აქ არის დამალული დანა, აქ არის დამალული წიგნი, მიწა – სიკვდილის სამეფო. მათ აღარ აქვთ ძალა ზედაპირზე სიარულისა. ისინი ხომ უფსკრულის პირას დგანან და ყოველ წამს შეიძლება გადაიჩეხონ.

დღეს 24 მარტია. ალბათ ბოლო ათი წლის განმავლობაში ყოველ 24 მარტს ასე ტანჯავს სინდისი სპექტაკლის მთავარ გმირს. ხან თავის ტრიუმფს ზეიმობს სცენაზე დგომითა და ცნობილი არიების შესრულებით, ხანაც ბოქსის ილეთებით ებრძვის საკუთარ მეს, რომელიც გამუდმებით ჩასჩიჩინებს: “ჩვენ ერთნი ვართ! მე შენ ვარ!”

ხშირად საკუთარი მეს განადგურებას, თავის მოკვლაც მოჰყვება ხოლმე. ჩვენი გმირი ქამრით ახრჩობს “საკუთარ წარსულს”. თვითმფრინავში ასული კი დაუნდობლად იკლავს თავს. დარბაზში შემოტანილი გვამი აღარც თანაგრძნობის სურვილს იწვევს მაყურებელში და აღარც სინანულისას. ეს სცენა ისე თამაშდება, თითქოს კონცერტზე ვიყოთ და სულ რამოდენიმე წუთის წინ არ მოგვესმინოს თავზარდამცემი ისტორია. ჩვენ წინაშე გამოდის მაკიაჟით “გალამაზებული”, სამკაულით “დამშვენებული” და გრძელი ფრაკით მოსილი კაცი, რომელიც სახლში წასვლის დროს გვამცნობს.

აი, ახლა კი უამრავი კითხვა ჩნდება. რა უბიძგებს ადამიანებს იმისკენ, რომ ჩაიდინონ გამოუსწორებელი დანაშაულები, გახდნენ ცხოველები და მოირგონ ყველა ის ნიღაბი, რაც საჭირო იქნება ამა თუ იმ სიტუაციისთვის?!@ რატომ ებრძვიან  მუდმივად საკუთარ თავს?! ეს ხომ სპორტი არ არის?! ბოქსის ხელთათმანების ჩაცმა, იმას არ ნიშნავს, რომ შენ სპორტული შეჯიბრის მონაწილე ხარ. ათეიზმი არ გულისხმობს მოქმედებათა თავისუფლებას. შენ ადამიანი ხარ და ვერ გაექცევი არსებულ კანონებს, მუდამ გაორებული ივლი. ნიღბის მორგება და სრულ სიბნელეში ჯდომა გამოსავალი არ არის.

ეს არის სპექტაკლი, რომელიც გამოირჩევა ჟანრობრივი სინთეზით. სწორედ ამ სინთეზსს მივყავართ ადამიანის ფსიქოლოგიურ სურათამდე. თუმცა, უნდა აღინიშნოს, რომ მისი დახატვა იმდენად რთულია, რამდენადაც ჩვენი პერსონაჟების ქმედებების გაანალიზება. ეს ყველაფერი კი სპექტაკლს მატებს ძალას, რომ დააფიქროს, ააღელვოს მაყურებელი და არ გაუშვას გულგრილი თეატრის კედლებიდან.

Read More →