Loading....
Showing posts with label რობერტ სტურუა. Show all posts
Showing posts with label რობერტ სტურუა. Show all posts
რობერტ სტურუას ექსპერიმენტები სცენურ მეტყველებასთან დაკავშირებით




„თეატრში რომ მოვედი, ერთი დიდი სურვილი მქონდა, მსახიობებს ადამიანურად, ბუნებრივად ელაპარაკათ. ბავშვობიდან მიკვირდა, რომ სცენიდან მესმოდა ამაღლებული, პათეტიკური, გადაპრანჭული მეტყველება. უფრო მეტიც-ზოგიერთი ცნობილი მსახიობი, რომელიც ბრწყინვალედ ფლობდა ქართულს, სცენაზე რუსული აქცენტით ლაპარაკობდა და ამას ყველანი ჩვეულებრივ ამბად მიიჩნევდნენ. ამიტომ, რამდენადაც შემეძლო, პირველ სპექტაკლზე მუშაობისას კატეგორიულად მოვითხოვე, ელაპარაკათ ისე, როგორც ცხოვრებაში ლაპარაკობდნენ. საოცარია, წინააღმდეგობა არავის გაუწევია. საერთოდ, როცა ახალბედა რეჟისორი პირველ სპექტაკლზე მუშაობს, მისდამი ყველა კეთილადაა განწყობილი, თვალებში შესციცინებენ, ყველა მოთხოვნას უსიტყვოდ უსრულებენ, ცდილობენ თავი შეაყვარონ, ყველა „ეტრფის“, ვინც სპექტაკლშია დაკავებული და ვინც არა. მოკლედ, ნამდვილი სამოთხეა, ედემის ბაღი. მაგრამ სამწუხაროდ, სპექტაკლი არ გამოგვივიდა, ან კი როგორ გამოგვივიდოდა, როცა მამია მალაზონიას მიერ შექმნილ ირეალურ ზღაპრულ სამყაროში ფერადოვან კოსტუმებში გამოწყობილი გმირები უბრალო, ყოფითი ენით ლაპარაკობდნენ. მაშინ მივხდი, რომ თეატრს, ყველა სპექტაკლს თავისი ენა აქვს, თავისი ტონალობა, თავისი მელოდიურობა... და აი, თეატრის ხელმძღვანელობამ დამავალა, დამედგა ვ. როზოვის ყოფითი კომედია- „ვახშმობის წინ“, რომელიც ჩვენი თხოვნით გადმოაქართულა ჯანსუღ ჩარკვიანმა. თითქოს თეატრის მუზებმა კიდევ ერთი საშუალება მომცეს, გამეგრძელებინა ჩემი ექსპერიმენტები სცენურ მეტყველებასთან დაკავშრებით. თუ გნებავთ, ჩემს ახირებად მიიჩნიეთ, მაგრამ დღემდე მჯერა, რომ „ვახშმობის წინ“ საუკეთესო რეალისტურია სპექტაკლია ქართული თეატრის ისტორიაში. დიახ, დიახ! აღშფოთდით? მე კი სირცხვილისგან ლოყები შემეფაკლა და ულვაშებიც ამიცმაცუნდა, მაგრამ ასეა და რა ვქნათ.
ამ სპექტაკლმა დამარწმუნა, რომ რაოდენ რეალისტური ნაწარმოებიც არ უნდა დადგა, მსახიობთა მეტყველება ჩვეულებრივი ყოფითი მეტყველებისაგან მკვეთრად უნდა განსხვავდებოდეს, რადგან თეატრი ცხოვრებას პოეზიის საგნად აქცევს.“


რობერტ სტურუა
მინდა,  რომ თქვან: „ო... როგორ არ ჰგავს მის სპექტაკლებს!“
                                                                                                                                                რ.სტურუა



       ჩემი ცხოვრების მანძილზე მე არაფერი გამიუფასურდა. როგორიც ვიყავი, რისიც მჯეროდა, რისი რწმენაც მქონდა, ეს ყველაფერი შემრჩა. ალბათ შეიცვალა რაღაცა ფორმები, ისიც შესაძლებლობის ფარგლებში. ძალიანაც ვერ შევიცვლები,  სპექტაკლების დადგმას ვგულისხმობ. მაგრამ მაინც ვცდილობ,  ყოველ შემთხვევაში რაც მომხიბლავია თეატრში, ყველაფერი რაც კეთდება, იყოს მაყურებლისთვის უჩვეულო, ეს უბრალოდ აუცილებელია. თეატრში იმიტომ მივდივართ, რომ რაღაც ახალი ვნახოთ. როცა მივდივართ, დავუშვათ, მხატვრების გამოფენაზე და გვიხარია რომ გამოვიცანით - ეს მატისია, ეს გოგოლაძეა, ეს გუდიაშვილია... თეატრში ასე არ გამოვა  სამწუხაროდ, თეატრში მაყურებელი რომ მოდის... უი, ეს ეროსია? ეს რამაზია? ვერ უნდა  იცნოს. როგორც კი ცნობს, მაშინ თეატრი კარგავს თავის ხიბლს და, მე ვიტყოდი, მაგიას. ასევე სპექტაკლები. ეხლა ამბობენ: „სტურუას სპექტაკლი, სტურუას სპექტაკლი...“ ძალიან არ მსიანოვნებს. მინდა,  რომ თქვან: „ო... როგორ არ ჰგავს მის სპექტაკლებს!“
,,მარია კალასისნაირი“ სპექტაკლები მე შემიძლია დავდგა მილიონობით და დარწმუნებული ვარ, რომ საქართველოში ყველაზე რეალისტური რეჟისორი ვარ. მართალია, ,,მარია კალასი“ მთლად ისე არ არის დადგმული, როგორც პრიმიტიული კრიტიკოსები აღიქვამენ,  იქ არის რაღაც მაგია, რომელიც ცილდება რეალობას. ისინი ამას ვერ ამჩნევენ, საბედნიეროდ თუ სამწუხაროდ.

ახლა პოლიკარპე კაკაბაძის პიესებზე ვმუშაობთ. ჯერ არ ვიცით, ვუჩვენებთ თუ არა მაყურებელს, იმიტომ რომ ძალიან რთულ რაღაცას შევეჭიდეთ და ძალიან ძნელი აღმოჩნდა სათამაშოდაც და დასადგმელადაც. ვეცდებით... აქ ფერისცვალება შემოვიტანე რევოლუციის ნაცვლად. რევოლუცია უკვე იმდენად, როგორც იტყოდა ქუჩის ბიჭი - „გაბაზრებულია“, ისეთ რეაქციას იწვევს მაყურებელში ეს სიტყვა თავისთავად, რომ თვითონ მსახიობებიც უკვე „იქაჩებიან“ საბჭოთა პიესებისკენ. კომისარი... მოგეხსენებათ, ძალიან ბევრი გმირი იყო ქალი, რომელიც რევოლუციაში იღებდა მონაწილეობას, საკმაოდ საშინელი ტიპები იყვნენ. საბჭოთა დრამატურგიამ კარგად დაამუშავა ეს თემა. რაც შეეხება ფერისცვალებას, ის არ შეიძლება პასიური იყოს - ერთხელ ჩვენი მაცხოვარი ავიდა მთაზე, შეიცვალა, არავინ იცის რა მოხდა იქ. მაგრამ მისი მოწაფეები მიხვდნენ, რომ მათ უბრალოდ ადამიანთან არ ჰქონდათ საქმე. ადამიანის ძე, ამავე დროს, კიდევ ღმერთის ძეც არის. შეიძლება ეს იყო მათი პირველი ესეთი შეგრძნება. ერი რომ  შეიცვალოს ჯობია, რომ არ იცვალოს! ცხრა წელი ცვლიდნენ, მაგრამ საბედნიეროდ ვერ შეგვცვალეს. თუმცა მაინც დაგვრჩა იმ მრუდე სარკის ნამსხვრევები, ანდერსენს რომ აქვს, რომელიც დაიმსხვრა როგორც გნომების სარკე და გულში მოხვდა ბევრს, ზოგს თავში, და ადამიანები გახდნენ ბოროტები ან გულით, ან სულით, ან ტვინით, ან თვალით... ამიტომ ჯობია, რომ ერმა შეინარჩუნოს ის ძირითადი მრწამსი და ტრადიციები, რომელიც მას ჰქონდა რამდენიმე ათასეული.